آنچه می خوانید:
اصل استقلال امضاء در اسناد تجاری
اصل استقلال امضاء در اسناد تجاری
اصل استقلال امضاءها و عدم توجه ایرادات در اسناد تجاری
اصل استقلال امضاءها که به معنای اعتبار مستقل هر امضاء و عدم تسری بطلان یک امضاء به مورد امضاهای دیگر است یکی از خصوصیات مهم اسناد تجاری به حساب میآید.بر اساس این اصل، هر امضاءکننده سند تجاری مطابق مقررات مربوط مسؤول تعهدات ناشی از سند است مگر در موارد استثناء مانند فقدان اهلیت و قصد و رضای امضاءکننده یا عدم وجود شرایط اساسی و شکلی سند.اصل مذکور در جهت حمایتدارنده با حسن نیت سند تاسیس گردیده است. همچنین بر مبنای قاعده مذکور اصل دیگری تحت عنوان اصل عدم توجه ایرادات به منظور حمایت هر چه بیشتر از دارنده بدون سوءنیت سند تاسیس و به رسمیت شناخته شده است.قانون متحدالشکل ژنو کنوانسیون سازمان ملل متحد راجع به برات و سفته بینالمللی و قانون تجارت ایران به طور صریح یا تلویحی، اصول مذکور را پذیرفته است. دقت در مفهوم دو اصل یاد شده، رابطه میان آن دو را آشکار می سازد، بر اساس این رابطه، در مواردی که اصل استقلال و اعتبار امضاءها جاری باشد، اصل عدم توجه ایرادات هم جریان دارد و برعکس هر زمان که امضایی به هر دلیل قانونی غیرمعتبر باشد ایرادات مربوط به آن در مقابل دارنده، هم پذیرفته میشود.
مقدمه
اصولا هیچ نوشتهای بدون امضا یا ابزار جایگزین آن مثل اثر انگشت یا مهر اعتبار و سندیت ندارد و انتساب آن به شخص یا اشخاص معین ممکن نیست.با امضا، مهر و یا اثر انگشت است که نوشته سندیت پیدا میکند و میتوان آن را به شخص معینی منتسب نمود.اسناد تجاری نیز از این قاعده مستثنی نیستند.قانونگذار برای صدور برات و سفته، امضا یا مهر براتکش و متعهد سفته را لازم دانسته است؛ ۱ اما در مورد چک بنا به عللی از جمله وجود مقررات بانکی و شرایط عمومی افتتاح حساب جاری و ضمانت اجرای کیفری صدور چک بلامحل و جلوگیری از عدم قبول مسئولیت و ادعاهای احتمالی، امضای صادرکننده را لازم شمرده ۲ و استفاده از مهر به تنهایی را نپذیرفته است.البته استفاده از مهر به همراه امضا، آنچنانکه در صدور چک از ناحیه اشخاص حقوقی طبق اساسنامه و مقررات مربوط معمول است مخالفتی با مقررات قانونی ندارد و نظر قانونگذار تامین میگردد.
در قانون تجارت ایران، همانند قانون متحدالشکل ژنو، امضا به معنی عام گرفته شده و آن عبارت از هر علامتی است که مطابق عرف و عادت کشور معرف هویت شخص باشد که در روی نوشته گذاشته میشود. ۳ وجود امضا در سند تجاری حکایت از اراده انشائی امضاکننده یا متعهد بر قبول موضوعی خاص یا مندرج در سند و آثار قانونی ناشی از آن دارد که همین امر میتواند مستند ایجاد تعهد و الزام متعهد به انجام تعهدش قرار گیرد.معمولا اشخاص متعهدی در اسناد تجاری(به معنی خاص شامل:برات، سفته و چک)از ابتدای صدور تا زمان انجام تعهد و وصول مبلغ به عناوین مختلف دخالت داشته و آن را امضاء مینمایند.صادرکننده، براتگیر، ظهرنویس و ضامن آنها از آن جملهاند.این امضائات، امضاکنندگان را تحت شرایطی در مقابل دارنده سند مسئول پرداخت قرار میدهد.بنابراین چنانچه حجر امضاکننده و یا ورشکستگی و ممنوعیت وی از انجام معامله و قبول تعهد در زمان امضا به اثبات برسد مسئولیتی متوجه او نخواهد بود.اثبات ادعای حجر، ورشکستگی و یا ممنوعیت قانونی که موجب بیاعتباری امضا و سلب مسئولیت امضاکننده در آن سند میگردد بر عهده مدعی آن است.زیرا، اقتضای اصل صحت، اعتبار امضائات و صحت معامله و برقراری آثار قانونی ناشی از آن است مگر اینکه خلاف آن به اثبات برسد.حال اگر فرض کنیم بیاعتباری یک یا چند امضای مندرج در سند به دلایل مذکور اثبات گردد مثلا معلوم شود براتکش در زمان صدور برات ورشکسته بوده و یا دارنده سند در حالت جنون، آن را ظهرنویسی نموده و یا ضامن با اجبار، از یکی از مسئولین سند ضمانت کرده است سئوالی که مطرح میشود این است که مسئولیت امضاکننده و وضعیت حقوقی سند چگونه است و تاثیر امضائات غیرمعتبر بر دیگر امضاها و نیز موارد پذیرش ایرادات و تاثیر آن بر مسئولیت امضاکنندگان چه میباشد؟
پاسخ به این پرسشها ضمن بررسی موضوع در چهار عنوان:مفهوم اصل استقلال امضاها در اسناد تجاری، موارد امضاهای غیر معتبر در ماده ۷ قانون متحدالشکل ژنو، اصل استقلال و اعتبار امضاها در قانون تجارت ایران(شامل:الف-دلالت ماده ۲۴۹ ق.ت.و ب-شرایط اساسی صحت معاملات)و اصل عدم توجه ایرادات(شامل:الف- ارتباط اصل عدم توجه ایرادات و استقلال و اعتبار امضائات و ب-استثنائات اصل عدم توجه ایرادات)بیان میگردد.
۱-مفهوم اصل استقلال امضاءها در اسناد تجاری
همانگونه که گفتیم معمولا امضاکنندگان متعددی در سند تجاری مداخله نموده و تحت شرایطی مسئولیت پرداخت را بر عهده میگیرند.بر مبنای اصل استقلال امضاها، هر امضایی باید مستقل و بیارتباط با امضائات دیگر در نظر گرفته شود.صحت یا بطلان هر یک ار امضاهای مندرج در سند نباید به مورد امضاهای دیگر تسری پیدا کند و آثار و وضعیت حقوقی آن را تغییر دهد.هر امضاء بیانگر تعهد مستقل نسبت به امضاهای دیگر و حاکی از تعهد امضاءکننده آن است مگر در مواردی که به موجب قانون بطلان و بیاعتباری آن احراز گردد.در مورد برات و سفته) ۱ در اینمورد مقرر داشته است:«در صورتیکه برات دارای امضای اشخاصی باشد که فاقد اهلیت برای متعهد ساختن خود از طریق برات هستند یا برات متضمن امضاهای مجعول باشد یا امضای اشخاص موهوم یا امضاهایی که به هر دلیل دیگری نتوان امضاکنندگان آن، یا کسانیکه از طرف آنها امضاء انجام گرفته است را متعهد نمود مسئولیت امضاکنندگان دیگر به اعتبار خود باقی است». ۲ بر اساس این ماده امضاهای فاقد اعتبار مانند امضای اشخاص محجور یا امضای جعلی و منتسب به اشخاصی که وجود خارجی ندارند، اعتبار امضائات دیگر و تعهد امضاکنندگان آن را از بین نمیبرد و عدم مسئولیت صرفا متوجه امضاکنندگانی است که امضای آنها معتبر نبوده است.بنابراین واضح است که با وجود مسئولیت برای دیگر امضاکنندگان، سند تجاری نیز همواره اعتبار حقوقی خود را حفظ میکند و بطلان یک یا چند امضا، موجب بطلان سند و بیاعتباری روابط حقوقی فیمابین صاحبان امضای معتبر نمیگردد.
مطابق مقررات کنوانسیون ژنو گاهی ممکن است با وجود اعتبار امضاهای سند، مسئولیت امضاکنندگان آن با هم برابر و متساوی نباشد و آن زمانی است که در متن سند جعل و تزویر صورت گرفته باشد.ماده ۶۹ کنوانسیون مذکور میگوید:«در صورت وقوع تزویر در متن برات، اشخاصی که پس از آن امضا نمودهاند مطابق عبارات تغییر یافته متن سند مسئولیت خواهند داشت»ماده مذکور به تزویر در مفاد سند اشاره دارد و شامل جعل و تزویر در امضا نیست.به همین دلیل همه امضاکنندگان سند مسئولند ولی حدود مسئولیت آنها بسته به متن اصلی و متن تغییر یافته به موجب تزویر، متفاوت است. ۱
علت تاسیس اصل استقلال امضاها، حمایت از دارنده با حسن نیت سند و اعلام اعتبار و تداوم مسئولیت صاحبان امضای معتبر است.دارندهای که با حسن نیت سند را تحصیل نموده، باید بتواند با برخورداری از حمایتهای قانونی و انجام تکالیف مربوطه ظرف مواعد و مهلتهای مقرر به مبلغ سند که منظور نهایی از تاسیس آن بوده، دست یابد. این اصل همچون اصل مسئولیت تضامنی امضاکنندگان سند ۲ و اصل عدم توجه یا غیرقابل استناد بودن ایرادات ۳ حقوق ذینفع را تضمین نموده و موجب اعتماد بیشتر دارنده در وصول مبلغ میگردد.
شایان ذکر است که کنوانسیون سازمان ملل متحد راجع به برات و سفته بینالمللی مصوب ۹ دسامبر ۱۹۸۸ کمیسیون حقوق تجارت بینالملل سازمان ملل متحد ۴ (آنستیرال)متن خاصی را به بیان اصل استقلال امضاهای اسناد تجاری اختصاص نداده است اما عملا در موارد جعل و تزویر و نمایندگی جهت صدور سند(مواد ۳۴، ۳۵ و ۳۶)و مسئولیت تضامنی(ماده ۷۰)اصل مذکور را مورد توجه قرار داده است. ۵ مطابق صدر ماده ۳۴ کنوانسیون یاد شده، امضای مجعول در سند، کسی را که امضای او جعل شده، مسئول نمیسازد.۲-موارد امضأهای غیرمعتبر در ماده ۷ قانون متحدالشکل ژنو
مطابق ماده ۷ ضمیمه اول نخستین قرارداد کنوانسیون ژنو که قبلا ذکر گردید مواردی که امضا در برات غیرمعتبر بوده و ایجاد تعهد نمینماید عبارتند از:عدم اهلیت امضاکننده، امضای مجعول، امضای اشخاص موهوم و امضاهای دیگری که به هر دلیل قانونی برای امضاکننده یا کسانی که به نمایندگی از آنها امضا صورت گرفته است، ایجاد تعهد نمیکند.
یکی از شرایط اساسی صحت معاملات، اهلیت متعاملین است معاملات اسناد تجاری نیز اعم از برات، سفته و چک در همه مراحل صدور، ظهرنویسی، قبولی و ضمانت زمانی معتبر و واجد آثار حقوقی است که امضاکننده در زمان امضای سند قانونا دارای اهلیت استیفاء یعنی بالغ، عاقل و رشید باشد.در غیر اینصورت امضای مشارالیه در سند فاقد اعتبار قانونی است و ایجاد حق و تکلیف نمینماید.بدیهی است بروز حوادثی چون فوت، حجر و ورشکستگی امضاکننده پس از امضای سند، بر تعهد و مسئولیت ایجاد شده تاثیر ندارد.کنوانسیون ژنو مقررات مربوط به اهلیت مذکور در قوانین طرفهای متعاهد را به رسمیت شناخته و آن را ملاک تعیین اهلیت شخص در قبول تعهدات برواتی او دانسته است.مطابق صدر ماده ۲ قرارداد دوم کنوانسیون(راجع به حل بعضی موارد تعارض قوانین):
اهلیت شخص برای تعهدات در برات و سفته طبق قانون کشور متبوع او معین میشود. ۱ بنابراین عدم رعایت مقررات مربوط به اهلیت در قانون کشور متبوع امضاکننده، موجب بطلان امضای او میگردد.
بیاعتباری امضأهای مجعول و موهوم نیز به لحاظ فقد شرایط صحت معاملات و از این جهت که شخصی که امضای او جعل شده قانونا دخالتی در سند و تاسیس آن نداشته و یا امضای مورد نظر موهوم و منتسب به شخصی است که وجود خارجی ندارد کاملا واضح و روشن است.غیر از موارد یاد شده ممنوعیتهای دیگر قانونی مانند ورشکستگی امضاکننده ۱ یا ممنوعیت وی از انجام معامله و تصرف در اموال و حقوق مالی خود، میتواند امضای مندرج در سند را باطل و بلااثر نماید.در مورد نمایندگی، عدم وجود قرارداد نمایندگی و یا تجاوز از حدود اختیارات تفویضی، امضاکننده(نماینده)را مسئول قرار میدهد.ماده ۸ کنوانسیون ژنو میگوید:هرکس امضای خود را به عنوان نماینده شخصی در ورقه برات منعکس نماید، بدون اینکه قانونا اختیار چنین عملی را از جانب او داشته باشد، مثل دیگر متعهدان سند مسئول است و اگر وجه سند را پرداخت کند دارای حقوق همان شخصی خواهد بود که از جانب او مدعی نمایندگی بوده است.همین قاعده در مورد نمایندهای که از حدود اختیارات خود تجاوز نموده جاری است.
پس اگر وکیل یا نماینده دارای اختیار باشد و نیز در حدود اختیار عمل کرده و در متن برات متذکر عنوان خود شده باشد در اینصورت برات را به وکالت صادر نموده و موکل خود را متعهد ساخته است.مطابق بند ۳ ماده ۳ قانون متحدالشکل ژنو، ممکن است برات به حساب شخص ثالث صادر گردد.
۳-اصل استقلال و اعتبار امضأها در قانون تجارت ایران
قانون تجارت ایران به اصل استقلال امضاها تصریحی ندارد اما میتوان آن را از ویژگیها و اوضاع و احوال حاکم بر استناد تجاری که از مقررات قانونی بدست میآید، استنباط نمود.اصل مسئولیت تضامنی امضاکنندگان سند، تعهد براتکش، متعهد سفته و صادرکننده چک، تعهد مربوط به قبولی براتگیر و تعهد ظهرنویسان اسناد مذکور، همه نشاندهنده مسئولیت مستقل امضاکنندگان بر مبنای امضاهای آنها در سند است.
الف-دلالت ماده ۲۴۹ ق.ت.
ماده ۲۴۹ ق.ت.که به استناد مواد ۳۰۹ و ۳۱۴ همان قانون در مورد متعهدین برات،سفته و چک اجرا میشود علاوه برتصریح به اصل مشئولیت تضامنی امضاکنندگان، به تعهد مستقل هر امضاکننده در برابر ذینفع اشاره دارد.به موجب قسمتی از ماده مذکور، براتدهنده، کسی که برات را قبول کرده و ظهرنویسها در مقابل دارنده برات مسئولیت تضامنی دارند.دارنده برات در صورت عدم تادیه و اعتراض میتواند به هر کدام از براتدهنده، برات گیر و ظهرنویس ها منفردا یا به چند نفر یا به تمام آنها مجتمعا رجوع نماید.هر یک از ظهرنویسها نیز همین حق را نسبت به براتدهنده و ظهرنویسهای ماقبل خود دارا میباشد.همچنین اقامه دعوی علیه یک یا چند نفر از مسئولین موجب اسقاط حق رجوع به سایر مسئولین برات نیست و اقامهکننده دعوی ملزم به رعایت ترتیب ظهر نویسی از حیث تاریخ آن نمیباشد.
موضوع حق رجوع دارنده به هر یک از مسئولین و امضاکنندگان سند به صورت انفرادی و اقامه دعوی علیه هر کدام از آنها حتی بدون لزوم رعایت تاریخ ظهرنویسی و نیز شناختن همین حق برای هر کدام از ظهرنویسان، حکایت از مسئولیت و تعهد مستقل هر امضاکننده در مقابل ذینفع دارد.لذا ماده ۲۴۹، هم اصل مسئولیت تضامنی و هم اصل استقلال امضاهای سند را پذیرفته است.زیرا، بدون قبول استقلال و اعتبار هر امضا، حکم به مسئولیت تضامنی امضاکنندگان آن معقول بنظر نمیرسد همانطوریکه اگر امضاکنندهای به هر دلیل مسئول شناخته نشود، مسئولیت تضامنی او با دیگر مسئولان سند نیز بیمعنا خواهد بود.بعلاوه ماده قانونی مذکور دلالتی بر تسری بطلان برخی امضاها بر مورد امضائات دیگر ندارد.بنابراین و بطور مثال چنانچه عدم اهلیت امضاکننده سند در زمان امضا احراز و بطلان تعهد وی اثبات گردد به استناد این ماده نمیتوان دیگر امضائات را مخدوش و مسئولیت ناشی از آن را منتفی دانست بلکه برعکس باید همواره به مسئولیت مستقل ناشی از امضای هر امضاکننده حکم کرد.
تصریح ماده یاد شده به عدم اسقاط حق رجوع دارنده به سایر مسئولینی که علیه آنها طرح دعوی نشده برای حمایت از ذینفع و مربوط به مواردیست که دارنده به هر دلیلی از قبیل ورشکستگی، عدم اهلیت امضاکننده و یا امضای مجعول نتوانسته است به مبلغ مندرج در سند دست یابد.عدم توفیق دارنده در وصول مبلغ گاهی معلول حوادث وپدیدههای مربوط به زمان ایفا تعهد است مانند ورشکستگی متعهد، و گاهی ناشی از اوضاع و احوال مربوط به زمان ایجاد تعهد مانند عدم اهلیت امضاکننده.از اینرو ممکن است اقامه دعوی دارنده علیه متعهد به علت بطلان امضای وی منتهی به وصول مبلغ نشود که در اینصورت میتواند به استناد ماده ۲۴۹ به دیگر امضاکنندگان رجوع نماید. در مورد مسئولیت ضامن، قسمت اخیر ماده ۲۴۹ میگوید:«ضامنی که ضمانت براتدهنده یا محالعلیه یا ظهرنویسی را کرده فقط با کسی مسئولیت تضامنی دارد که از او ضمانت نموده است».
ضامن هم مانند دیگر امضاکنندگان برات متعهد و مسئول پرداخت سند است لیکن مسئولیت او فقط با مضمونعنه، تضامنی است.مسئولیت ضامن به تبع مسئولیت مضمون عنه ایجاد میشود و ضامن در حکم مضمونعنه است.بنابراین هر ایرادی که مضمونعنه بتواند علیه دارنده داشته باشد ضامن هم حق استفاده از آن ایراد را خواهد داشت.در قسمتی از ماده ۳۲ قانون متحدالشکل ژنو آمده است:«ضامن به همان نحو که مضمونعنه مدیون است، مسئول خواهد بود.» ۱ پس اگر دین اصلی به نحوی از انحاء ساقط شد ضامن نیز بری میشود. ۲ از آنجا که تعهد ضامن به تبع مسئولیت مضمونعنه شکل میگیرد لذا اعتبار و استقلال امضای او در ایجاد مسئولیت به تنهایی نمیتواند مورد بحث و قابل قبول باشد بلکه سرنوشت مسئولیت وی با فرض وجود سایر شرایط ایجاد تعهد، به مسئولیت مضمونعنه وابسته است.با اینحال پاراگراف دوم ماده ۳۲ قانون متحدالشکل ژنو، برخلاف قاعده کلی مذکور در پاراگراف اول آن مقرر داشته است: «مسئولیت ضامن همواره اعتبار دارد ولو تعهدی را که او تضمین نموده است به هر دلیلی، به غیر از ایراد مربوط به شکل ظاهری[یا مندرجات]سند، …باطل باشد.» ۳
بنظر میرسد این حکم در جهت حمایت هر چه بیشتر از دارنده سند و منطبق با اصل۲-ماده ۴۰۸ ق.ت.استقلال امضاها و اعتبار ذاتی اسناد تجاری وضع گردیده است.قانون تجارت ایران در اینمورد ساکت است اما همانگونه که گفته شد نمیتوان بدون توجه به مسئولیت مضمونعنه از مسئولیت ضامن و اعتبار و استقلال امضای وی سخن گفت بلکه باید ابتدا ضامن را در حکم مضمونعنه به حساب آورد، سپس اصل استقلال امضاها و مسئولیت جداگانه هر امضاکننده را نسبت به سایر امضاکنندگان مورد توجه قرار داد.
ب-شرایط اساسی صحت معاملات
موضوع تعهد مستقل هر امضاکننده در ماده ۲۴۹ ق.ت.این سئوال را مطرح میسازد که آیا تعهد مذکور به صرف امضای سند و به نحو مطلق به وجود میآید یا اینکه امضاکننده باید واجد شرایط ایجاد و قبول مسئولیت باشد؟در پاسخ به این سئوال میتوان گفت صدور اسناد تجاری و ظهرنویسی و انتقال آنها حسب قواعد کلی حقوق مدنی یک عمل حقوقی و در واقع نوعی معامله محسوب میشود و باید تابع شرایط اساسی صحت معاملات باشد.از اینرو، وجود قصد و رضای طرفین یا اطراف سند، اهلیت آنها، موضوع معینی که مورد معامله میباشد و مشروعیت جهت معامله ضروری است.
بر این اساس از جمله شرایط اعتبار اسناد تجاری و معاملات آنها، قصد و رضای طرفین است این اسناد به مثابه هر عقد یا عمل حقوقی به قصد انشاء به شرط مقرون بودن به چیزی که دلالت به قصد کند محقق میشوند. ۱ آن چیز مهر یا امضای امضاکننده است چنانچه امضاکننده فاقد قصد باشد یا رضای حاصله ناشی از اشتباه یا اکراه باشد موجب بیاعتباری امضا و عدم ایجاد مسئولیت برای امضاکننده میگردد و صادرکننده میتواند علیه دارنده سند ایراد کند.
شرط اساسی دیگر، اهلیت متعاملین است به این معنا که متعاملین باید بالغ، عاقل و رشید باشند.معامله با اشخاصی که بالغ یا عاقل یا رشید نیستند باطل است. ۲ پس اگر در زمانیکه شخص به هر عنوان سند تجاری را امضا میکند، اهلیت نداشته باشد امضای اوبیاعتبار و فاقد اثر حقوقی خواهد بود.البته اصل اینست که هر امضاکننده واجد اهلیت بوده است مگر خلاف آن ثابت شود و اثبات این امر نیز طبق قاعده کلی(البینه علی المدعی)با مدعی است.
معین بودن موضوع معامله هم، شرط صحت معامله است.موضوع اسناد تجاری همواره پرداخت مبلغی پول است که باید معین باشد.قانونگذار تصریح نموده است که مبلغ سند به حروف و رقم نوشته شود.در عین حال حکم مواردیکه اختلاف در مبلغ بروز نماید، بیان کرده است.
شرط دیگر صحت معامله، مشروعیت جهت آن است.جهت معامله یعنی هدف مورد نظر متعاملین که برای رسیدن به آن معامله میکنند.این هدف میتواند مشروع یا نامشروع باشد.طبق مقررات قانونی مدنی در معامله لازم نیست جهت آن تصریح شود ولی اگر تصریح شده باشد باید مشروع باشد والا معامله باطل است. ۱ این شرط که متضمن حفظ اخلاق حسنه و نظم عمومی است علیالقاعده در مورد اسناد تجاری نیز باید صادق باشد.یعنی هرگاه شخصی بابت پرداخت یک بدهی نامشروع مانند قمار، براتی صادر و جهت آن را هم تصریح نماید یا بردارنده سند این موضوع معلوم باشد حسب مقررات قانونی مدنی، سند مذکور باطل است.
با توجه به آنچه گفته شد فقدان یک یا چند شرط از شرایط اساسی معامله، موجب بطلان سند و نتیجتا انتقالات بعدی آن میگردد زیرا صحت معاملات انجام شده فرع بر صحت و اعتبار اصل سند میباشد.این حکم که مخالف با مفاد اصل استقلال امضاهای اسناد تجاری است، هرچند در مورد معاملات و قراردادهای مدنی حاکم و لازمالاجرا است، اما در مورد اسناد تجاری به شرط آنکه سند با ظهرنویسی مورد انتقال واقع و نهایتا در اختیار دارنده با حسن نیت و بیاطلاع از اوضاع و احوال حاکم بر گذشته سند در زمان صدور و ظهرنویسی، قرار گرفته باشد نمیتواند جریان پیدا کند و مطلقا موجب بطلان سند و کلیه معاملات آن گردد.زیرا:
اولا، قانون تجارت نسبت به قانون مدنی، خاص تلقی میشود و باید در حد تعارض با مقررات مدنی حاکم باشد.بر این اساس آنچه از ماده ۲۴۹ قانون تجارت استفاده میشود استقلال امضاهای سند و تعهد مستقل هر امضاکننده و آنگاه مسئولیت تضامنی آنهاست یعنی اصل بر استقلال امضا و مسئولیت هر امضاکننده قرار گرفته است مگر اینکه خلاف آن مانند ممنوعیت قانونی وی از مداخله در اموال خود اثبات شود. ماده ۲۴۹ اشارهای به شرایط ماهوی صدور و معاملات برات ندارد اما بیتردید در اینمورد و سایر موارد سکوت قانون تجارت به شرط آنکه نتوان با استفاده از اصول کلی و روح حاکم بر قانون مذکور حکم مساله را پیدا کرد، باید به مقررات عام قانون مدنی رجوع نمود.بنابراین، در صورتیکه به علت عدم اهلیت امضاکننده یا هر ممنوعیت قانونی دیگر، امضائی غیرمعتبر محسوب و مطابق مقررات قانون مدنی موجب عدم مسئولیت صاحب آن گردد چنانچه سند مورد معامله قرار گرفته باشد قانون تجارت حکم میکند که باید سند را معتبر و مسئولیت سایر امضاکنندگان را به قوت خود باقی دانست اما اگر سند مورد معامله قرار نگرفته و امضای مندرج در آن باطل باشد بیتردید سند نیز باطل و استناد به اصل استقلال امضاها بیمورد است.
ثانیا، تاسیس حقوقی اسناد تجاری و مقررات خاص و جدید آن، منطبق با نیازهای تجارت پیچیده امروز و کاربردهای مورد انتظار آن در معاملات بوده و قانونگذار نیز به همین جهت حمایتهای لازم را از دارنده با حسن نیت سند به عمل آورده و موجب استحکام سند و اطمینان خاطر دارنده گردیده است.ایجاد اصل استقلال امضاها، اصل مسئولیت تضامنی امضاکنندگان، اصل غیرقابل استناد بودن ایرادات، توجه خاص به فرم و شرایط صوری سند و نیز اعطاء امتیازاتی علیحده در مورد این اسناد از سوی قانونگذار، تماما برای حمایت از حقوق ذینفع با حسن نیت سند صورت گرفته است. قانون مدنی علیرغم جامعیتی که دارد چنین مقرراتی را به نحو خاص پیشبینی ننموده است و البته چنین انتظاری هم از قانون مذکور که گویای تمامی مقررات و احکام مربوط به پدیدههای جدید حقوقی در زمینههای مختلف مخصوصا زمانیکه کاربرد و جنبه بینالمللی آنها مطرح باشد، منطقی و موجه بنظر نمیرسد.
۴-اصل عدم توجه ایرادات
قانون تجارت ایران به اصل عدم توجه ایرادات همانند اصل استقلال امضاهای سند صراحتا اشارهای ندارد.اما تاسیس قواعد حکم بر مسئولیت تضامنی، ظهرنویسی، قبولی برات و آثار آن، بدون قبول تلویحی اصل عدم تاثیر ایرادات امکانپذیر نبوده است.ماده ۱۷ قانون متحدالشکل ژنو به بیان اصل مذکور پرداخته و مقرر داشته است: «صاحبان امضای مورد تعقیب نمیتوانند علیه دارنده برات به روابط شخصی خود با براتکش یا دارندگان قبلی برات استناد نمایند مگر آنکه دارنده با سوءنیت به زیان مدیون سند را تحصیل کرده باشد».
مطابق این ماده، اصل بر عدم استناد امضاکننده سند(مدعیعلیه)به روابط خصوصیش با امضاکنندگان قبلی و یا براتکش در مقابل دارنده بدون سوءنیت است.به عنوان مثال براتگیری که برات را قبولی نوشته و یا دارنده قبلی سند که با ظهرنویسی، آن را به دیگری انتقال داده است نمیتواند به ایراداتی که ممکن است در رابطه حقوقی او با براتکش یا ظهرنویسان قبلی وجود داشته علیه دارنده موصوف استناد کند.پس اگر براتگیر ادعا کند که چون معامله مربوط به برات، فسخ شده و دین او به براتکش از بین رفته است و یا اگر ظهرنویسی در مقابل دارنده سند به بطلان معاملهای که با ظهرنویس قبل از خود داشته استفاده نماید موجب سلب مسئولیت و برات ذمه وی از تعهد برواتی نخواهد شد.این اصل مطابق ماده ۱۷ یاد شده در یک مورد استثنا میپذیرد و آن زمانیست که دارنده، با سوءنیت سند را به زیان مدیون تحصیل کرده باشد.دارنده با سوءنیت کسی است که عالما به ضرر بدهکار عمل نموده و برات را تحصیل کرده باشد. ۲۲-در مقابل، دارنده با حسن نیت دارندهایست که برات را تکمیل شده و صحیح در این شرایط دریافت کرده باشد:سررسید برات نگذشته باشد و اگر نکول شده باشد دارنده نباید از آن باخبر بوده باشد-دارنده، برات را با مثلا دارندهای که با اطلاع از جعلی بودن امضای صادرکننده سند، آن را از ظهرنویس دریافت داشته نمیتواند وجه برات را مطالبه نماید.
در مورد انگیزه دارنده از تحصیل سند، باید اصل را بر عدم سوءنیت وی قرار داد مگر اینکه خلاف آن احراز شود و یا مطابق مقررات قانونی، احراز شده تلقی گردد. سوءنیت زمانی محقق میشود که دارنده، عالمانه و به زیان متعهدین، سند را تحصیل کرده باشد.در نظام حقوقی فرانسوی تحصیل سند با علم به منشأ فاسد آن، دارنده را با حسن نیت تلقی نمیکند.
ماده ۱۷ قانون متحدالشکل ژنو در مورد این مساله که آیا شخص مورد تعقیب میتواند به روابط شخصی خود با امضاکنندگان بعدی یا دارنده استناد نموده و ایراد کند، ساکت است.بنظر میرسد ایراداتی که مربوط به فقدان شرط یا شرایط اساسی معاملات باشد یا مربوط به تخلف از شروط معتبری که امضاکننده معین نموده و یا مربوط به شرایط اساسی صدور(شرایط شکلی)و انتقال سند باشد قابل طرح و مسموع است. همچنین است اگر ظهرنویس، ظهرنویسی جدید را نهی کرده باشد یا برای تقاضای قبولی مدتی تعیین کرده باشد که در اینصورت میتواند در مقابل دارندهای که مطابق شرط مقرر عمل نکرده، به عدم مسئولیت خود استناد کند
عدم پذیرش استناد به ایرادات، به این جهت است که سند تجاری، سندی مستقل و دارای اعتبار ذاتی محسوب میشود و تعهدات مربوط به آن جنبه شخصی ندارد.دارنده باید بتواند با اتکاء به فرم سند و در صورتیکه شرایط آن تکمیل باشد به آن اعتماد کند و با استفاده از امتیازات مربوط، به مبلغ سند دست یابد.در صورت قبول ایرادات مربوط به روابط شخصی امضاکننده با مسئولین قبلی سند، اعتبار مورد انتظار کاهش مییابد به این معنا که تعداد اشخاصی که سند را امضا کردهاند به جای آنکه اعتبار زیادتری به سند قبقیه پاورقی از صفحه قبل
حسن نیت دریافت نموده باشد و در مقابل عوض و اینکه در زمان انتقال سند به او از ایراد در مالکیتدهنده، بیخبر بوده باشد.بدهد باعث تزلزل اعتبار آن میگردد.چون ایرادات هر کدام از ظهرنویسها بر علیه ظهرنویس ماقبل خود و همچنین علیه براتکش باعث تضییع حق دارنده میشود. ۱ توجیه حقوقی اصل عدم توجه ایرادات، اعلام تعهد مستقل هر امضاکننده وسیله قانونگذار و قبول این تعهد از جانب امضاکننده پس از فرض اطلاع وی از مقررات قانونی میباشد.امضاکننده با اطلاع از مقررات مربوط و ضمانتهای اجرایی سند و عدم قبول ایرادات، از روی قصد و رضا ذمه خود را در مقابل دارنده سند مشغول میسازد و این تعهد معتبر است.
در کنوانسیون سازمان ملل متحد راجع به برات و سفته بینالمللی، دارنده سند به دارنده حمایت شده و حمایت نشده ۲ تقسیم گردیده که این امر در کنوانسیون ژنو سابقه نداشته است.اصولا دارنده حمایت شده مصون از هرگونه ایراد(مگر در موارد استثنایی)میباشد ولی در مقابل به دارنده حمایت نشده ایرادات قابل توجهی را میتواند وارد نمود.
الف-ارتباط اصل عدم توجه ایرادات و استقلال و اعتبار امضائات
اصل عدم توجه ایرادات مبتنی بر اصل استقلال امضاهای سند و از آثار آن به شمار میرود.عدم تاثیر ایرادات بر مسئولیت امضاکننده در مقابل دارنده بدون سوءنیت، ناشی از اعتبار امضاء و استقلال ذاتی سند میباشد.البته امضایی تعهدآور است که امضاکننده آن واجد اهلیت و شرایط صحت معاملات و سند مورد امضا نیز متضمن همه شرایط صوری لازم باشد.پس اگر براتی فاقد تاریخ تحریر بود ۴ تعهد امضاکننده مشمول تعهدات برواتی نمیگردد و طرح ایراد در مقابل دارنده مسموع است.به همین ترتیب فقدان یک یا چند شرط از شرایط اساسی صحت معاملات و یا عدم اهلیت امضاکننده امکان طرح ایراد را در مقابل دارنده فراهم میسازد و اینجاست که ارتباط دو اصل موردبحث روشن میشود.بطور مثال اگر رضایت صادرکننده برات حاصل از اشتباه، اکراه یا تدلیس باشد موجب عدم اعتبار آن قصد خواهد بود و براتکش میتواند از اینجهت علیه هر دارنده برات(اعم از دارنده با حسن نیت و یا بدون حسن نیت سند)ایراد کند. ۱ پس در اینمورد که امضای صادرکننده به علت عدم وجود یکی از شرایط ماهوی ایجاد تعهد نمیکند نسبت به امضاکننده آن مشمول اصل استقلال و اعتبار امضاها قرار نمیگیرد، به همین ترتیب اصل عدم توجه ایرادات هم در مورد مذکور جاری نخواهد بود و نتیجتا استناد به ایراد مربوط به فقدان قصد یا معیوب بودن رضا قابل قبول و پذیرفته است.
بنابراین در مواردیکه اصل استقلال و اعتبار امضاها جاری نیست، اصل عدم توجه ایرادات نیز جریان ندارد و برعکس در مواردیکه اصل استقلال امضاها جاری است اساسا اصل عدم توجه ایرادات هم جریان دارد.
باید توجه داشت که هر ایرادی(مگر در موارد استثناء)از سوی ایرادکننده مسموع نیست چون اصل بر استقلال امضا، قبول مسئولیت مستقل هر امضاکننده، اعتبار ذاتی سند و عدم قبول ایرادات است.رویه قضایی ایران، در مورد سفته که مقررات مربوط به برات به حکم ماده ۳۰۹ ق.ت.در مورد آن هم قابل اعمال است، اصل عدم توجه ایرادات را مورد تاکید قرار داده است.
رای شعبه چهارم دیوان عالی کشور در تاریخ ۲۰/۱/۱۳۲۸، نیز موید همین امر است.به موجب قسمتی از این رای، استدلال دادگاه بر بیحقی دارنده سفته در مطالبه آن از صادرکننده، در زمینه اینکه سفته مزبور به تعهد ظهرنویس به انتقال خانه خود به صادرکننده بوده و تعهد مزبور اجرا نشده است، بر فرض صحت، در مقابل دارنده سفته که اطلاعش از جریان امر معلوم نیست، صحیح نخواهد بود». ۲ طبعا استدلالهایی نظیر این، مانند پذیرفتن ایراد صادرکننده چک به امانی بودن آن در ید ظهرنویس بدون آنکه در متن چک تصریح شده باشد یا ایراد قبولکننده برات در مقابل دارنده با حسن نیت سند مبنی بر بطلان معاملهای که با براتکش انجام داده است به دلیل اعتبار امضای وی وقبول آکاهانه تعهدات مربوط، صحیح و مسموع نخواهد بود.همچنین اصل استقلال امضاها حکم میکند که ادعای صادرکننده سند مبنی بر داشتن وکالت از جانب دیگری، بدون اینکه بتواند وجود وکالت و نمایندگی را اثبات کند، غیرقابل قبول و به عنوان مسئول سند متعهد به پرداخت مبلغ باشد.همینطور است موردیکه وکیل یا نماینده از حدود اختیارات نمایندگی در صدور و امضای سند تجاوز نموده باشد.
ب-استثنائات اصل عدم توجه ایرادات
استثنائات این اصل که حکایت از غیرمطلق بودن آن دارد عبارتند از:
اول-ایراد به شرایط صوری سند:اسناد تجاری باید واجد شرایط صوری مقرر در قانون تجارت باشند، شرایطی که به شکل و ظاهر سند مربوط است.عدم رعایت این شرایط، سند را از تجاری بودن و امتیازات خاص آن از جمله مسئولیت تضامنی امضاکنندگان، اصل استقلال امضاها و عدم توجه ایرادات خارج میسازد.مثلا چنانچه در برات نام محالعلیه(براتگیر)ذکر نشده باشد با توجه به مواد ۲۲۳ و ۲۲۶ قانون تجارت، مقررات مربوط به بروات تجارتی در مورد آن جاری نخواهد بود.در اینصورت هر امضاکننده میتواند در مقابل دارنده با حسن نیت یا حتی بدون حسن نیت ایراد کند. یا اگر در انتقال سند مقررات ظهرنویسی رعایت نگردد مسئولیتی متوجه ظهرنویس نخواهد بود.زیرا استفاده از تضمینات قانونی و امتیازات مربوط از سوی ذینفع، موکول به تنظیم و انتقال صحیح این اسناد است، همچنانکه اگر دارنده، تکالیف مربوط به مرحله اجرای سند مانند واخواست و اقامه دعوی در مهلتهای مقرر قانونی را انجام ندهد حق مراجعه به ظهرنویسان و ضامنین آنها را از دست میدهد و امضاکنندگان مذکور میتوانند در مقابل دارنده ایراد عدم مسئولیت نمایند.
دوم-ایراد مربوط به عدم اهلیت و فقدان شرایط اساسی صحت معاملات:در معاملات اسناد تجاری همانند سایر معاملات، باید شرایط اساسی صحت معاملات وجود داشته باشد.در قانون تجارت(از جمله مواد ۲۳۰، ۲۳۱ و ۲۴۹)که مسئولیت متوجه امضاءکنندگان سند تجاری تحت عناوین مختلف گردیده، مربوط به مواردیست که امضائات معتبر و موجد تعهد باشد بنابراین اگر امضاکننده واجد اهلیت قانونی(بلوغ، عقل و رشد)برای صدور، ظهرنویسی، قبولی و ضمانت نباشد میتواند در مقابل دارنده ایراد عدم مسئولیت نموده و به بطلان تعهد خود استناد کند یا اگر فاقد قصد و رضا بوده، مثلا به اجبار سفتهای را صادر، ظهرنویسی یا ضمانت نموده است و یا علت انجام معامله مشروع و قانونی نبوده، مثلا در مقام پرداخت دین مربوط به قمار یا معامله ممنوعه اقدام به صدور و معامله سند نموده است میتواند در مقابل دارنده طرح ایراد نماید.
البته، همانگونه که گفته شد چنانچه سند مورد معامله قرار گرفته و واجد امضاهای متعدد باشد، بر اساس اصل استقلال امضاها و حفظ حقوق اشخاص ثالث، امضائات معتبر ایجاد مسئولیت مینماید ۱ و صاحبان آن در مقابل دارنده بدون سوءنیت مسئول پرداخت بوده و نمیتوانند به بطلان سند و یا امضاء غیرمعتبر استناد نمایند.
بدیهی است اشخاصی که امضای آنها جعل شده میتوانند در مقابل دارنده، ایراد کنند. ۲ در مورد تزویر و الحاق خلاف واقع در متن سند نیز هر امضاکننده در حدود آنچه رضایت داده است مسئولیت خواهد داشت.بنابراین تغییراتی که بعدا در سند ایجاد میشود به امضاکننده قبلی ارتباط پیدا نمیکند.همچنین است هرگاه صادرکننده یک شرط اختیاری در برات گذاشته باشد که در اینصورت مسئولیت او در حدود همان شرط خواهد بود ۳ و میتواند نسبت به ادعاهای دیگر ایراد کند.
سوم-ایراد به تهاتر دین ناشی از سند:عقل سلیم حکم میکند که در روابط شخصی میان بدهکار برات و دارنده آن، اصل عدم توجه ایرادات کنار گذاشته شود امنیتی که حقوق برواتی برای برات برقرار کرده است، با قبول این فکر به خطر نمیافتد.بنابراین براتگیر به رغم قبول برات میتواند در مقابل دارنده و در صورت وجود شرایط قانونی، به تهاتر دین ناشی از برات و طلب خود از دارنده متوسل شود و از پرداخت خودداری کند. ۴ اصولا باید ایرادات مربوط به تبدیل تعهد و سایر اسباب سقوط تعهد مذکور در قانون مدنی نیز که از سوی متعهد مطرح میگردد قابل استماع بوده و پذیرفته شود.
همچنین است حالتی که برات بدون محل توسط براتگیر قبول شده و صادرکننده ، پس از پرداخت وجه آن به دارنده، مجددا دارنده برات میشود.در چنین حالتی عدم وجود محل نزد براتگیر میتواند در مقابل صادرکننده مطرح شود و نمیتوان به صرف قبولی برات توسط براتگیر، صادرکننده را محق به مطالبه طلب ناشی از برات کرد. ۱ البته اگر غیر از صادرکننده شخص دیگری دارنده سند باشد ایراد براتگیر در مقابل دارنده به شرط داشتن حسن نیت وی، به اعتبار اصل استقلال امضاها و عدم قبول ایراد امضاکننده به روابط شخصی خود با براتکش پذیرفته نیست و باید مبلغ را بپردازد.
چهارم-ایراد به سوءنیت دارنده:اصل عدم توجه ایرادات و سایر حمایتهای قانونی زمانی اعمال میشود که دارنده سند دارای حسن نیت باشد.دارندهای دارای حسن نیت است که حین انتقال سند به او از چگونگی روابط شخصی میان متعهدین آن که به اعتبار سند و مالکیت آن لطمه وارد میسازد آگاهی نداشته باشد.پس در صورت آگاهی از عدم وجود رابطه حقوقی واقعی میان امضاکنندگان مانند موردیکه امضای شخصی به عنوان صادرکننده برات جعل شده و براتگیر نیز اعلام قبولی کرده باشد دارنده، نمیتواند از براتگیر مطالبه وجه نماید.زیرا، احراز سوءنیت وی مبنی بر دارا شدن غیرعادلانه ۲ و به زیان براتگیر قوی بنظر میرسد و براتگیر میتواند علیه او ایراد کند.همچنین است در مواردیکه رابطه حقوقی به موجب سند تجاری میان امضاکنندگان بوجود آمده است و ایراد متعهد هم به دلیل اصل استقلال و اعتبار امضاها در مقابل دارنده با حسن نیت پذیرفته نیست اما در مقابل دارنده بدون حسن نیت(با سوءنیت)و آگاه از رابطه حقوقی میان امضاکنندگان ایراد پذیرفته میشود مانند موردیکه دارنده از عدم انجام تعهد ظهرنویس به متعهد سفته(که تعهد مذکور علت صدور سند بوده است)آگاه بوده و سند را به زیان صادرکننده آن تحصیل کرده است.
نتیجه:
آنچه از مطالب یاد شده استفاده میشود آنست که قانونگذاران ملی و بینالمللی صراحتا و یا تلویحا اصل استقلال امضاها و عدم توجه ایرادات در اسناد تجاری را به حق مورد توجه قرار دادهاند.این دو اصل همانند اصل مسئولیت تضامنی امضاکنندگان، برای حمایت هر چه بیشتر از دارنده با حسن نیت سند و نیز اعتبار سند در سطح ملی و بین المللی تاسیس و به رسمیت شناخته شده است.توجه به فرم و صورت ظاهر سند و رعایت شرایط صوری آن و عدم توجه به ایرادات و ادعاهای متعهدین و حتی بیتاثیر بودن”محل”برات در حقوق اسناد تجاری موجب اعتبار بیشتر و استقلال ذاتی سند می گردد و علاوه بر نزدیک ساختن کاربرد آن به پول اسکناس، اصول اعتبار و سرعت در معاملات تجاری را که همواره مورد توجه قانونگذاران بوده است، تقویت مینماید.
قانون متحدالشکل ژنو صراحتا و کنوانسیون سازمان ملل متحد راجع به برات و سفته بینالمللی و نیز قانون تجارت ایران تلویحا اصل استقلال امضاها و عدم توجه ایرادات در اسناد تجاری را مورد توجه قراردادهاند.با وجود این شایسته است قانونگذار ایرانی در اصلاح مقررات قانون تجارت با در نظر گرفتن واقعیات و شرایط موجود اقتصادی و تجاری داخلی و بینالمللی که امری ضروری به نظر میرسد، اصول یاد شده را بیش از پیش و صراحتا مورد توجه قرار داده و مقررات مناسب آن را وضع نماید.تحدید قلمرو مجازات سالب آزادی یکی از موضوعاتی است که مورد بحث نظامهای کیفری قرار گرفته است.اعمال سیاست تحدید مجازات سالب آزادی نتایج مفیدی از جمله کاهش ازدحام زندانیان و پیشگیری از تکرار جرم را در بر دارد.
به همین دلیل کشورهای مختلف و همچنین قطعنامههای بینالمللی در این خصوص تلاشهایی را انجام دادهاند.در سیاست جنایی تقنینی ایران نیز(قبل و بعد از انقلاب اسلامی)به این نکته توجه شده است، لذا ضروری است که با توجه به اصول حاکم بر مجازاتها و قواعد بین المللی راهبردهای مشخصی در این خصوص تدوین گردد.
***
ناصریان،حسابداری،حسابرسی،مالی،اداری،مالیاتی،منابع،انسانی،مدیریت،erp،سیستم،های،اطلاعاتی،حسابداری،برنامه،نویسی،پایگاه،داده،بورس،قانون،یارانه،سهام،عدالت،فیروزی،وبسایت،بیمه،گزارش،فصلی،ارزش،افزوده،حسابداررسمی،اتحادیه،اصناف،شرکت،شرکت،حسابداری،HRM،CFO،ACCOUNTANT،AUDIT،محاسب،میرزا،میرزا،محاسب،کارشناس،ارشد،کرج،البرز،تهران،نرم،افزارحسابداری،گوگل،GOOGLE،اخبار،خبر،مقاله،نوشته،سمینار،جلسه،دانلود،فیلم،عکس،ایران،IRAN،پاره،وقت،تمام،وقت،قرارداد،حقوق،سال۹۹،حق،مسکن،کارگر،بن،کارگری،حق،اولاد،پایه،حقوق،پایه،سنوات،عیدی،پاداش،MOHASEBMIRZA،MIRZAMOHASEB،اظهارنامه،خریدوفروش،بازرگانی،صنعتی،پیمانکاری،خدماتی،صندوق،قرض،الحسنه،نرم،افزار،چک،نرم،افزار،درآمد،اتحادیه،کرونا،کرنا،پورتال،سازمانی،پورتال،بیمه،بهترین،نرم،افزار،حسابداری،نرم،افزار،حقوق،و،دستمزد،آموزش،حسابداری،نرم،افزارهلو،نرم،افزارمنطق،رایگان،دانشگاه،جزوه،کتاب،موبایل،کامپیوتر،دورکاری،دختر،پسر،دانشجو،برنده،باش،دورهمی،دبیرخانه،استاد،استخدام،کمک،حسابدار،بنزین،آهنگ،دامنه،هاست،فیش،حقوق،لیست،حقوق،وام،رایگان،طلا،دلار،اینستاگرام،فیسبوک،یوتیوب،کدینگ،ترازنامه،بیلان،ورد،اکسل،فتوشاپ،WORD،EXCEL،آمار،معادله،حسابداری،دانش،بنیان،محرم،رمضان،کربلا،مشهد،بلیط،هواپیما،قطار،اتوبوس،سفر،شمال،جنوب،شرق،غرب،سرمایه،بانک،سود،زیان،۹۹،۹۸،۹۷،عیدنوروز،سال،مالی،ماه،روز،تقویم،ساعت،کدال،گزارش،حسابرسی،حسابرس،ارزان،گران،موقت،دائم،خلیج،فارس،دریای،خزر،کاسپین،بومگردی،معدن،اداره،کار،،خدمات،مراقبت،های،کامل،حسابداری،بر،اساس،آخرین،استانداردهای،پذیرفته،شده،حسابداری،با،انواع،حسابداری،مالی،حسابداری،مدیریت،حسابداری،دولتی،حسابداری،عمومی،حسابداری،بهای،تمام،شده،حسابداری،صنعتی،حسابداری،حقوقی،حسابداری،مالیاتی،حسابداری،بیمه،حسابداری،مالیاتی،حسابداری،بانکی،حسابداری،منابع،انسانی،حسابداری،پیمانکاری،خدمات،حرفه،ای،حسابرسی،حسابرسی،قانونی،حسابرسی،داخلی،حسابرسی،صورتهای،مالی،حسابرسی،رعایت،حسابرسی،عملیاتی،حسابرسی،ویژه،خدمات،مشاوره،و،اجرا،و،نظارت،در،زمینه،های،،مالی،و،اداری،مالیاتی،منابع،انسانی،مدیریت،و،برنامه،ریزی،منابع،سازمانی،حوزه،روابط،کار،طراحی،و،اجرای،سیستم،های،اطلاعاتی،حسابداری،سیستم،های،اداری،و،منابع،انسانی،خدمات،فن،آوری،اطلاعات،شامل،برنامه،نویسی،و،تحلیل،و،تولید،پایگاه،داده،مالی،و،اداری،برای،موسسات،تجاری،و،غیر،تجاری،دولتی،خصوصی،و،سمن،ها،و،موسسات،خیریه،سازمان،های،مردم،نهاد،،NGO،بر،اساس،واحد،پولی،ریال،یا،سایر،واحد،های،پول،رسمی،بین،المللی،و،تسعیر،ارز،طبق،قوانین،بانک،مرکزی،،که،دارای،دفتر،مرکزی،یا،شعبه،و،دارای،ماهیت،های،حقوقی،شرکت،ها،شرکت،سهامی،شرکت،با،مسئولیت،محدود،شرکت،تضامنی،شرکت،مختلط،غیر،سهامی،شرکت،مختلط،سهامی،شرکت،نسبی،شرکت،تعاونی،تولید،و،مصرف،اتاق،اصناف،اتحادیه،های،صنفی،و،اصناف،صنف،ابزار،یراق،و،رنگ،صنف،آرایشگاههای،مردانه،صنف،آرایشگران،زنانه،صنف،اغذیه،فروشان،صنف،الکترومکانیک،صنف،الکترونیک،صنف،الکتریک،صنف،آهن،فروشان،صنف،آهنکاران،ساختمان،صنف،بارفروشان،صنف،باطریسازان،وباطری،فروشان،صنف،پزندگان،صنف،پوشاک،صنف،پیراهن،دوزان،و،پیراهن،فروشان،صنف،پارچه،فروشان،صنف،تاسیسات،مکانیک،ساختمان،صنف،تجهیزات،مخابراتی،و،لوازم،جانبی،صنف،تزئینات،ساختمان،صنف،تعمیرکاران،اتومبیل،صنف،تعمیرکاران،لوازم،خانگی،صنف،تعویض،و،فروش،روغن،و،آپارات،صنف،چایخانه،داران،صنف،چینی،وبلور،و،لوستر،صنف،خرازی،و،کاموا،فروشان،صنف،خشکشوئی،صنف،خطاط،و،نقاش،و،چاپ،و،نشر،صنف،خواربارفروشان،صنف،خیاطان،و،تولید،کنندگان،پوشاک،صنف،درودگران،ومبلسازان،صنف،سازندگان،و،فروشندگان،طلاو،جواهر،صنف،سازندگان،و،فروشندگان،عینک،صنف،سازندگان،و،فروشندگان،ساعت،صنف،سراجان،و،تشکدوزان،اتومبیل،صنف،سوپر،مارکت،داران،صنف،شیشه،و،آئینه،صنف،عکاسان،و،فیلمبرداری،صنف،فرش،فروشان،صنف،فروشندگان،فرآوردهای،گوشتی،صنف،فروشندگان،لوازم،خانگی،صوتی،و،تصویری،صنف،فلز،تراش،و،ماشین،سازان،صنف،قصابان،صنف،قنادان،و،خشکبار،و،بستنی،صنف،کابینت،سازان،صنف،کامیونداران،صنف،کانال،و،تانکر،سازان،صنف،کفاشان،صنف،لاستیک،فروشان،صنف،لبنیات،فروشان،صنف،ناشران،کتاب،فروشان،و،نوشت،افزار،صنف،لوازم،یدکی،اتومبیل،صنف،لوازم،بهداشتی،آرایشی،صنف،لوازم،بهداشتی،و،ساختمانی،صنف،مرغ،و،تخم،مرغ،و،ماهی،صنف،مشاورین،املاک،صنف،مصالح،فروشان،صنف،مصنوعات،آلومینیوم،درب،و،پنجره،صنف،مکانیسین،های،اتومبیل،صنف،موتور،و،دوچرخه،صنف،موسسات،اتومبیل،کرایه،صنف،میوه،فروشان،صنف،نانوایان،صنف،نایلون،پلاستیک،و،ملامین،صنف،نشریات،و،مطبوعات،صنف،نمایشگاه،اتومبیل،همچنین،به،صندوق،های،قرض،الحسنه،رسمی،و،خانگی،مستقر،در،نهاد،ها،یا،شرکت،ها)،فروشگاه،های،اینترنتی،تولیدکنندگام،محصولات،دامی،و،کشاورزی،گاوداری،مرغداری،پرورش،ماهی،و،سایر،ماکیان،شرکت،های،دانش،بنیان،شرکت،های،تحقیقاتی،دفاترتولید،محصولات،سینمایی،و،تلویزیونی،استخراج،معدن،محصولات،و،خدمات،فرهنگی،کتاب،و،روزنامه،انجمن،های،صنفی،و،سایرفعالان،اقتصادی،طبقه،بندی،آیسیک،در،استان،های،آذربایجان،شرقی،مرکز،تبریز،آذربایجان،غربی،مرکز،ارومیه،اردبیل،مرکز،اردبیل،اصفهان،مرکز،اصفهان،البرز،مرکز،کرج،ایلام،مرکز،ایلام،بوشهر،مرکز،بوشهر،تهران،مرکز،تهران،چهارمحال،و،بختیاری،مرکز،شهرکرد،خراسان،جنوبی،مرکز،بیرجند،خراسان،رضوی،مرکز،مشهد،خراسان،شمالی،مرکز،بجنورد،خوزستان،مرکز،اهواز،زنجان،مرکز،زنجان،سمنان،مرکز،سمنان،سیستان،و،بلوچستان،مرکز،زاهدان،فارس،مرکز،شیراز،قزوین،مرکز،قزوین،قم،مرکز،قم،کردستان،مرکز،سنندج،کرمان،مرکز،کرمان،کرمانشاه،مرکز،کرمانشاه،کهگیلویه،و،بویراحمد،مرکز،یاسوج،گلستان،مرکز،گرگان،گیلان،مرکز،رشت،لرستان،مرکز،خرمآباد،مازندران،مرکز،ساری،مرکزی،مرکز،اراک،هرمزگان،مرکز،بندرعباس،همدان،مرکز،همدان،یزد،مرکز،یزد،برند،مارکتینگ،فروشگاه،اینترنتی،چک،برگشتی،نام ایرانی،قرآن،سوره،اطلاعات،محایب میراز،میرزامحاسب،میرزا،
امروز قدر پند عزیزان شناختم
یا رب روان ناصح ما از تو شاد باد
«حافظ»